Васко Гичевски

Борбата за слобода, вечниот идеал на многумина кои сакаат својот живот да го дадат како жртва за подобро утре, за подобар свет, за слобода на народот и мир во светот.

Еден од нив е и војводата Парашкев Цветков храбар револуционер, музичар, педагог едностано кажано вистински човек на поновата македонска национално ослободителна и на еден начин културна ренесанса.

Тој е роден во 1875 година во Плевен, Бугарија. Завршил гимназија во Софија и потоа учителствувал три години. Во 1897 година заминал во Прага (Чешка), а потоа во Дрезден (Германија), каде што студирал музика. По враќањето станал професор во Битолската егзархиска гимназија (1902).

Учествувал на Смилевскиот конгрес (мај 1903) каде бил избран за еден од секретарите. Уште пред Илинденското востание раководел со една од револуционерните чети во Битолско.

Неговата животна приказна доживува вистинска кулминација, остварување на револуционерниот сон за време на последната негова битка кај селото Могила на 21 мај 1903 година кога тој случајно се нашол на тој терен, вршејќи припреми за идното востание.

По Смилевскиот конгрес покрај тоа што била донесена одлука за кревање на востанието, исто така била донесена и одлука за реорганизација на четите и така во четата на Цветков биле префрлени двајца четници од четата на Тома Давидов кој исто така биле и соселани на војводата дедо Андреја Петров кој бил во четата на војводата Цветков.

При една обиколка на полските битолски села, на 20 наспроти 21 мај 1903 година, четата на П. Цветков пристигнала во с. Могила. Тука требало да остане и наредниот ден, со задача да собира храна, која требало да се складира за потребите на идното востание. Меѓутоа, ризикот за една чета да остане во полските села бил многу голем. Уште истата ноќ четата била предадена на османската власт во Битола. Околу предавството и откривањето на четата во с. Могила постојат неколку кажувања. Според едните четата била предадена од шпиунот Димитрија - Диме Макало од с. Црнобуки. Втората верзија зборува дека предавникот бил Ристе од с. Секирани кој подоцна ќе биде осуден поради ова предавство и ликвидиран од Ѓорѓи Сугарев. Но, според некои искази (Мито Пејоски), четата била поткажана и од двајцата: и од Диме од Црнобуки и од Ристе од Секирани.

Рано изутрината на 21 мај 1903 година, селото Могила било опколено од повеќе стотини жандари и аскер. На чело на жандармеријата се наоѓал познатиот битолски башполиц (главен полицаец), Саид Ефенди. Селаните го предупредиле Параскев Цветков дека османските жандари и аскер го опколуваат селото, но иако имал изгледи да се извлече, П. Цветков прифатил борба со османските сили, борба во која се знаело дека се мали шансите комитите да се извлечат живи. Но, војводата П. Цветков бил понесен од општата револуционерна атмосфера и борбениот дух кој владеел во неговата чета. Во нерамната борба, биле убиени или се самоубиле 13-14 четници. Меѓу нив и најстариот војвода Дедо Андреја од Мало Црско, потоа помладиот војвода Параскев Цветков и најмладиот четник - секретарот на четата, гимназијалецот Димитар Филдишев. Во борбата настрадало и селото Могила. Дел од куќите биле разурнати. Целосно изгореле четири куќи, а други седум биле разурнати. Биле убиени неколку жители, меѓу кои и три жени. Повеќе фамилии останале без покрив над главата и без средства за живот.

Данскиот кореспондент Ф. Јансен, кој другиот ден дошол на местото на настанот и разговарал со селаните. Комитите пееле додека се бореле и гинеле. Тоа бил очигледен чин на саможртва, во исконската и прекумерна желба да се достигне слободата за Македонија. Сепак, Никола Петров Русински, доста критички смета дека виновник за настанот и жртвите во с. Могила е самиот П. Цветков, бидејќи навреме не презел мерки и не дал распоред за текот на борбата. Русински го упатил ваквото свое гледиште до Штабот на Битолскиот револуционерен округ за да ги заштити оние четници кои останале живи и успеале да се извлечат, а кои требало според Дисциплинскиот устав да бидат осудени на смрт.
Колку и да била оваа борба лошо организирана и дали затоа што Цветков не се повлекол од истата треба да одговара пред револуционерниот суд, сепак има олеснителна околност ако го знаеме карактерот на самиот Парашкев Цветков кој бил непоколеблив во своите идеи, храбар и неприкосновен борец за слобода, голем пустоловец кој животот реши да го даде за Македонија.

Во чест на битката кај селото Могила е испеана песната „Во могила Цветков мртов падна“ во која е опеана херојската борба, а во последната строфа на песната се вели:

Заради братство и за слобода,

лежи спокоен славен јунак,

лежи спокоен Цветков војвода!

Oттука се гледа силниот впечаток кој Цветков го оставил врз народот, но и не треба да заборавиме дека овој пример на саможртва ќе биде следен од многу други војводи на организацијата кои решиле и својот последен претсмртен здив да го и` дарат на Македонија.