|
||||
Виргинскиот Манастир св. Ѓорѓи сеуште мистерија |
ВИРГИНСКИОТ МАНАСТИР СВЕТИ ЃОРЃИ СКОРОПОДВИЖНИК
Скопје какво што не го познаватеДенес е прифатено мислењето дека познатиот манастир се наоѓал токму на Виргинов рид, кај денешната Саат-кула. Таквото тврдење се поткрепува со неколку споредбени анализи базирани врз старите документи. На просторот под скопската Саат-кула сè уште постојат остатоци од ѕид чии археолошки анализи покажуваат дека најверојатно станува збор за делови од многу стара градба. Еве еден таков податок: декоративен релјеф од стара средновековна скопска црква од 12 век, пронајден е на просторот кај Учителската школа (Идадија), пред Втората светска војна. А тој релјеф служел – како поклопка за канализација! Неверојатно, но вистинито. Еден историчар на уметноста се обидел релјефот да го пренесе во тогашниот музеј, но подоцна му се губи секаква трага. Се претпоставува дека камената декорација и припаѓала на катедралната црква Св. Богородица Троерачица. Многу тајни во себе крие и историјата на еден од најстарите скопски манастири. Тоа е манастирот Св. Ѓорѓи Скоропомошник кај народот познат и како Горга (доаѓа од грчкиот збор брз, итар). Тој главно се лоцира на т.н. Виргинов рид, кај денешната Саат-кула. За негов основач и прв ктитор се смета императорот Роман Трети Аргир (1028-1034), во 11 век. Тој манастир понатаму ќе има исклучителна улога, сè до доаѓањето на османлиите во Скопје, на крајот од 14 и почетокот на 15 век. Кога Петар Делјан со востаниците го освоил Скопје од Византијците во 1040 г., тој ги одобрил сите привилегии што манастирот претходно го имал. НАЈСТАР И НАЈБОГАТ МАНАСТИРИако тезата дека овој манастир се наоѓал кај денешната Саат-кула и Султан-Мурат џамија главно е прифатена, историчарите оставаат можност за нејзина корекција и за спротивставени мислења. Културолозите и археолозите кои го истражувале постанокот и значењето на овој духовен центар, укажуваат на два документа кои се значајни. Тоа е Милутиновата повелба од 1300 г., како и познатата Виргинска грамота на Константин Асен од 1277 г. Овие документи јасно зборуваат дека му е посветувано големо внимание на манастирот. Нему му се дарувани многу поседи и располагал со голем имот. Манастирот особено заживеал во единаесеттиот, дванаесеттиот и тринаесеттиот век. Се претпоставува дека со него е поврзан постанокот на пазарот и на чаршијата, со оглед на тоа дека уште во единаесеттиот век, на ливадата под манастирот се одржувал познат панаѓур, кој го озаконил уште императорот Роман Трети Аргир. На таа ливада, од десната страна на реката Серава (се претпоставува дека од левата се наоѓал манастирот), постепено започнале да се создаваат импровизирани објекти за чување и продавање на стоката. Тоа се секако подалечните корени на она што и денес го познаваме како простор за пазарење и тргување со најразновидни стоки. МЕСТОПОЛОЖБА НА МАНАСТИРОТСпоред еден истражувач, манастирот се наоѓал во горниот тек на реката Серава, на еден рид во Топаанско Поле. Тој рид и денес постои на улицата Џон Кенеди, во Чаир. Тоа е поранешната месност наречена “Три куќи”. Според него, таму биле откриени и конкретни остатоци од градби што се спомнуваат во историските документи. Друг истражувач го сместува на Гази Баба, во близината на некогашното турбе, а смета дека неговата можна локација може да биде и Иса-беговата џамија. Значи, долу, под ридот, на кој се наоѓа денешната Саат-кула. Пишува: Данило КОЦЕВСКИ |